BOB DYLAN και η σχέση του με την Ελλάδα

Προσωπικά Bob Dylan δεν ακούω. Ωστόσο, το Blowin' in the Wind ήταν από τα πρώτα κομμάτια που είχα μάθει να παίζω στην κιθάρα. 

Αναγνωρίζω το μεγαλείο του όμως και έχω αγαπημένο δίσκο, το Desire. Ξέρω επίσης ότι τα κομμάτια All Along the Watchtower, Wicked Messenger (Άγγελος Εξάγγελος), και Knockin' on Heaven's Door είναι δικά του, και ας τα έχουμε μάθει από τους Hendrix, Σαββόπουλο και Guns 'n' Roses αντίστοιχα. 

Ξέρω ότι κατά βάθος είναι ποιητής και χρονογράφος, κοινωνικά ευαισθητοποιημένος και σοφός στους στίχους  του, παραγωγικότατος τραγουδοποιός και ξέρω επίσης ότι η μέθοδος ηχογράφησης που χρησιμοποιούσε ήταν ζωντανή, δηλαδή ξεκινούσαν, έπαιζαν και ηχογραφούσαν και ας ακούγονταν παράφωνα, ή παράτονα ή με λάθη.

Ακολουθεί άρθρο από www.lifo.gr για το πέρασμα του Μπομπ Ντύλαν στην Ελλάδα από το 1964 μέχρι και σήμερα.

Η πρώτη φορά που γράφτηκε το όνομα του Bob Dylan στον ελληνικό Τύπο φαίνεται πως ήταν στην «Αυγή» (στο φύλλο της 12/7/1964), σε ένα άρθρο με τίτλο «Μια συνείδηση που τραγουδά / Μπομπ Ντάιλαν, ο νεαρός Αμερικανός τροβαδούρος τραγουδά τους καημούς των νέγρων» (τότε, τον Dylan τον έγραφαν ακόμα... Ντάυλαν στην Ελλάδα). Από εκείνο το άρθρο έμαθε τον Dylan ο Διονύσης Σαββόπουλος και πριν εκδώσει το «Φορτηγό» του (Νοέμβριος 1966) είχε ήδη σκύψει στην τραγουδοποιία του Αμερικανού. Υπαινιγμοί από το «It ain't me babe» υπάρχουν στο ρεφρέν του «Βιετνάμ, γιε-γιε», ενώ και στο οπισθόφυλλο του δίσκου διαβάζουμε... «αυτά που θ' ακούσετε εδώ μέσα δεν είναι ακριβώς τραγούδια, είναι μάλλον μια σειρά ασκήσεις φυσικής αναπνοής»... φράση δανεισμένη από μια αντίστοιχη που υπήρχε στο οπισθόφυλλο του «Highway 61 Revisited» από τον Αύγουστο του '65 («the songs on this specific record are not so much songs but rather exercises in tonal breath control»). Ίσως πιο πριν από τον Σαββόπουλο να έσκυψε πάνω στα τραγούδια του Bob Dylan η Μαριάννα Τόλη, η οποία το 1966 κυκλοφορεί ένα EP στη Zodiac του Πατσιφά, στο οποίο διασκεύαζε τέσσερα αμερικανικά folk τραγούδια. Το «He was a friend of mine» ήταν/είναι παραδοσιακό, το οποίο η Marianna απέδιδε στηριγμένη στην ενοργάνωση του Dylan. 

Εκείνη την εποχή, μέσα των sixties, το όνομα του Bob Dylan αρχίζει να γίνεται σιγά-σιγά όλο και πιο γνωστό στην Ελλάδα, αφού ακόμη και οι «Μοντέρνοι Ρυθμοί» αναφέρονταν σ' αυτόν. Στο τεύχος 32 (23/6/1965) ο Χρήστος Λεβέντης πληροφορούσε τους αναγνώστες του πως... «Ρόμπερτ Ζίμμερμαν, αυτό είναι το αληθινό όνομα του Μπομπ Ντάυλαν, το ψευδώνυμό του το πήρε από τον Ουαλλό ποιητή Ντάυλαν Τόμας που θαυμάζει και που τον έχει επηρεάσει τόσο όσο και ο Γούντυ Γκάθρι», ενώ στο τεύχος 35 (4/8/1965) ο Λευτέρης Κογκαλίδης σημείωνε πως «για μία εμφάνιση στη Σάντα Μόνικα ο Μπομπ Ντύλαν (σ.σ. εδώ πλέον προφέρεται σωστά) έλαβε 300.000 δραχμές»...

Ο Dylan, επηρεάζοντας τους Beatles ήδη από την εποχή του «I 'm a loser» (Δεκέμβριος '64), επηρέασε στη διαδρομή τους πάντες. Βασική πηγή επιρροής (γενικώς) ήταν οι δίσκοι, το ραδιόφωνο και τα υπόλοιπα ΜΜΕ, οι ταινίες και βεβαίως οι συναυλίες. Στην Ελλάδα, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '60, αρχίζουν να τυπώνονται τα πρώτα 45άρια με τραγούδια του Dylan στην τότε CBS («Subterranean homesick blues», «She belongs to me», «Like a rolling stone», «Positively 4th Street», «I want you», «Rainy day woman», «Just like a woman», «Lay lady Lay» κ.ά.), ενώ το πρώτο long play που τυπώθηκε από ελληνικό εργοστάσιο πρέπει να ήταν το «Nashville Skyline» το 1969. Την ίδια χρονιά (Οκτώβριος) ο Σαββόπουλος τραγουδά στο «Περιβόλι του Τρελλού» τη σύνθεσή του «Οι πίσω μου σελίδες», που παρέπεμπε στο «Μy back pages» από το «Another Side of Bob Dylan» του '64, ενώ και οι M.G.C. (Δημήτρης Πουλικάκος, Δημήτρης Πολύτιμος κ.ά.) ηχογραφούν πρόχειρα στις Σπέτσες το «Γύρω γύρω στη σκοπιά» (που ήταν το «All along the watchtower» από το LP «John Wesley Harding»). Το τραγούδι, με κάπως διαφοροποιημένους στίχους ως «Ο παλιάτσος κι ο ληστής», ακούγεται στον «Μπάλλο» του Σαββόπουλου (Μάρτιος '71), στον οποίο συμμετείχε και ο Πουλικάκος, ενώ στο «Βρώμικο Ψωμί» (Δεκέμβριος '72) συμπεριλαμβάνεται και το «Άγγελος εξάγγελος» (το «The wicked messenger» επίσης από το «John Wesley Harding»). 

Το 1971, στο περιοδικό «Διάλογος» (τεύχος 6) που εξέδιδε η Αμερικανική Πρεσβεία στην Αθήνα, ο Gene Bluestein (καθηγητής στο Fresno στην Καλιφόρνια) υπογράφει το κείμενο «Η λαϊκή παράδοση και η ποίηση της ροκ», όπου σε ξεχωριστό κεφάλαιο εξετάζει τον... «Ντύλαν και το λαϊκό ροκ». Πρόκειται για ό,τι σοβαρότερο είχε γραφτεί έως τότε στην Ελλάδα για το θέμα. Το 1973 η Ευγενία Συριώτη-Burk δίνει το πρώτο βιβλίο με μεταφρασμένους στίχους του Dylan ως «Τα Τραγούδια του Μπομπ Ντύλαν» (εκδ. IBC Hellas), για να ακολουθήσει μάλλον την επόμενη χρονιά (1974) ο Τάσος Φαληρέας με το «Bob Dylan approximately complete works», μια ανεξάρτητη έκδοση με ωραίο εξώφυλλο του Δημήτρη Αρβανίτη, στην οποία περιέχονταν αμετάφραστοι στίχοι τραγουδιών του Dylan μέχρι και το «Planet Waves» του '74. Το «Desire», που κυκλοφόρησε τον Γενάρη του '76, ήταν ένα άλμπουμ που ακούστηκε αρκετά στην Ελλάδα (περιέχει εξάλλου και το «Joey», που φαίνεται πως επηρέασε τον Σαββόπουλο στο «Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο»), με το απογοητευτικό «Slow Train Coming» του 1979 να γνωρίζει, όχι παράξενα, ιδιαίτερη επιτυχία στη χώρα μας. Την ίδια χρονιά, τον Φλεβάρη, δημοσιεύεται στο «Βήμα» μια συνέντευξη του Dylan στον Γιάννη Φλέσσα, όπου, ανάμεσα σε άλλα, ο Αμερικανός τραγουδοποιός μιλάει για την ελληνική μουσική και την παγκόσμια επιρροή του Μίκη Θεοδωράκη.

Με το που μπαίνει η δεκαετία του '80 εμφανίζονται στις βιτρίνες διάφορα βιβλία που σχετίζονταν με τον Dylan. Τα πιο ενδιαφέροντα ήταν το Μπομπ Ντύλαν, Τζο Χιλλ, Γούντυ Γκάθρυ / Ιστορία του αμερικάνικου λαϊκού τραγουδιού (Νεφέλη, 1981) του Ουμπέρτο Φιόρι και, βεβαίως, το Bob Dylan / ένα όχημα (εκδ. Γιάννης Β. Βασδέκης, 1981) του Γιάννη Τζώρτζη. Το 1989 ο Dylan θα επισκεφθεί για πρώτη φορά την Ελλάδα, δίνοντας συναυλίες πρώτα στην Πάτρα (26 Ιουνίου) κι έπειτα στην Αθήνα (28 Ιουνίου), όπου και θα εμφανιστεί μαζί με τον Van Morrison (τους μαγνητοσκόπησε και το BBC στον λόφο του Φιλοπάππου την προηγούμενη μέρα). Ηχογραφήσεις από εκείνα τα ελληνικά live υπάρχουν στο ιταλικό bootleg «All the Way Down to Italy» του 1991. 

Τo 1993 (22 και 23 Ιουνίου) ο Dylan επανέρχεται στην Αθήνα και εμφανίζεται στον Λυκαβηττό με support τον Πάνο Κατσιμίχα, ενώ κάθε καινούργια δουλειά του εξακολουθεί να απασχολεί τους μουσικόφιλους, με νέα βιβλία να προστίθενται τα πιο πρόσφατα χρόνια – σημειώνω την αυτοβιογραφία του Bob Dylan / η ζωή μου (Μεταίχμιο, 2005), το Λεύκωμα του Bob Dylan (Μεταίχμιο, 2005) και το Bob Dylan / Τραγούδια 1962-2001 (IANOS, 2006) του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη. Το 2010 (29 Μαΐου) ο Dylan έπαιξε στο Terra Vibe Park στη Μαλακάσα, ενώ στον ίδιο χώρο θα εμφανιστεί και πάλι σε λίγες μέρες (23 Ιουνίου), στην τέταρτη επίσκεψή του στη χώρα μας. Θα προηγηθεί (22 Ιουνίου) η συναυλία στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. 

Πηγή: www.lifo.gr