blank'/>

Tuesday, July 8, 2014

Podemos: το κόμμα της κοινής λογικής

Johannes Maurus, Occupy representation. Το Podemos και η πολιτική της αλήθειας


Affectus nec coerceri nec tolli potest nisi per affectum contrarium et fortiorem affectu coercendo [Ένα πάθος δεν μπορεί να κατασταλεί ούτε να αναιρεθεί, παρά μόνο από ένα πάθος αντίθετο και ισχυρότερο από το καταστελλόμενο]
Spinoza, Ethica IV, prop. 7





1Η αριστεράειδικά της μαρξιστικής παράδοσης, τείνει να συλλαμβάνει την πολιτική δράση ως εφαρμογή μιας θεωρητικής αλήθειας, και πιστεύει ότι είναι δυνατό να δρα κανείς μόνο υπό τις μορφές εκπροσώπησης που έχουναποκρυσταλλωθεί στο κόμμα ή στο κράτος ως γενική απεικόνιση[1] της κοινωνίας. Απέναντι σε αυτό το ρεύμαο αναρχισμός έχει υπερασπιστεί συχνά μια ηθική αλήθεια και μια πιο άμεση οργάνωση των εργαζομένων, όπως το συνδικάτο ή η συνέλευσηαπαξιώνοντας την εκπροσώπησηΜε λίγες εξαιρέσειςαυτό έχει οδηγήσει τους αναρχικούς και χώρους της ριζοσπαστικής δημοκρατικής αριστεράς να αγνοούν κάθε είδους εκλογικής συμμετοχήςΠαρά την αντίθεσή τουςαυτές οι δύο θέσεις αρθρώνονται γύρω από τον ίδιο άξονατη σχέση

«αλήθειας-αντιπροσώπευσης». Η σχέση αυτή, τόσο για τον αναρχισμό όσο και για τους πολιτικούς μαρξισμούς, υπήρξε τοκέντρο της πολιτικής θεωρίας και πρακτικήςαφού, αν για τους μεν η αντιπροσώπευση του κόμματος ή του κράτους ήταν η αλήθεια της (οικουμενικήςτάξης ή της κοινωνίας, για τους δε η αλήθεια πρέπει να αναζητηθεί στην αμεσότητα της κοινωνικής ζωής αποφεύγοντας τα απατηλά φαινόμενα των κομμάτων και των κρατών.

2. Το κίνημα της 15M συμμερίστηκε σε μεγάλο βαθμό την προοπτική του αναρχισμούτουλάχιστον αν ερμηνεύσουμε μετην ισχυρή έννοια το κεντρικό σύνθημα του κινήματος των πλατειών: «δεν μας εκπροσωπούν»Η φράση αυτή μπορείπράγματι να διαβαστεί κατά δύο τρόπουςμε μια ασθενή έννοια ως επιθυμία για μια καλή εκπροσώπηση («δεν μας εκπροσωπούν αυτοίαλλά άλλοι καλύτεροι μπορούν»), ή με μια ισχυρή έννοια, ως απόρριψη βασισμένη στην οντολογικήαδυναμία κάθε εκπροσώπησης: «δεν μας εκπροσωπούνεπειδή είμαστε μη εκπροσωπήσιμοι». Μεταξύ των προσπαθειών για μια παρέμβαση στις αντιπροσωπευτικές συντεταγμένες με βάση τις αρχές της 15Mπολιτικά πειράματα όπως το κόμμαX είναι φορείς της ασθενούς έννοιας αυτού του συνθήματος, καθώς αναζητούν μέσα από τις πρακτικές τους στο δίκτυο και την εικονική δημοκρατία την «καλή αντιπροσώπευση», ενώ άλλοι κύκλοι έχουν ερμηνεύσει την αδυναμία εκπροσώπησηςως μια ανάγκη ερμητικής απόσυρσης από αυτή τη σφαίραΑυτές οι ισχυρές εκδοχές τού «δεν μας εκπροσωπούν»χωρίς να υπολογίζουμε την πρόταση για επιστροφή στους παλιούς τρόπους εκπροσώπησης από παλαίμαχες οργανώσεις όπως η Izquierda Unida [Ενωμένη Αριστερά], συνάντησαν τα όριά τουςη δημοκρατία και ο αντι-καπιταλισμός δεν αρκεί να ζήσουν λίγες μέρες ή εβδομάδες στις πλατείεςήταν απαραίτητο να επεκταθούν και να διαρκέσουνΕνάντια στηνεπέκταση και τη διάρκεια αυτών των απελευθερωμένων χώρων εκδηλώθηκε και εκδηλώνεται κάθε μέρα «όλη η ισχύς του κράτους», όλο το βάρος του μηχανισμού εκπροσώπησηςΟι ελεύθερες πλατείες παρέμειναν μια ιδιομορφία, ηθικάάμεμπτη αλλά περιορισμένης αποτελεσματικότητας απέναντι στην καταστολή, τις επιθέσεις της αστυνομίας, τα πρόστιμακ.λπκαι απονομιμοποιημένη από τους μηχανισμούς προπαγάνδας του καθεστώτος, τόσο δημόσιους όσο και ιδιωτικούς:κόμματαμέσα ενημέρωσης, θεσμούς.

3Για να ξεκλειδώσουμε την κατάσταση ήταν απαραίτητο να βρούμε κάτι άλλονα αλλάξουμε στοιχείοΉταν απαραίτητονα αναλάβουμε ένα παράδοξονα εκπροσωπήσουμε το μη εκπροσωπήσιμοή, ακόμα καλύτερανα εισαγάγουμε το μηεκπροσωπήσιμο στη σφαίρα της εκπροσώπησηςΑυτό σήμαινε και σημαίνει μια ισχυρή πρόκληση. Το ζητούμενο, ούτε λίγο ούτε πολύ, είναι να διώξουμε από την εξουσία τη νεοφιλελεύθερη κακοδιοίκηση με το μόνο δυνατό σήμερα μέσοτις κάλπεςΔεν τίθεται όμως ζήτημα να συρράψουμε το χώρο της εξουσίας μέσα από μια νέα μορφή εκπροσώπησης, η οποίανα είναι «καλή», αλλά να μιμηθούμε τη 15M ή το κίνημα Occupy και να κατασκηνώσουμε σε αυτό το χώρονα καταλάβουμε αυτό το χώρο από και για τα κοινωνικά κινήματα, εξουδετερώνοντας έτσι τη δράση του κράτους εναντίον τους, και επίσης απαιτώντας από την κυβέρνηση να λάβει αποτελεσματικά μέτρα υπέρ των διεκδικήσεων κινημάτων όπως η ΡΑΗ[2], οι Mareas[3], ο φεμινισμός, το εργατικό κίνημα κ.λπ. Πρόκειται για μια φόρμουλα που αρχικά δοκιμάστηκε από τις λαϊκές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικήςαλλά σε ευρωπαϊκές συνθήκες πρέπει αναγκαία να προσλάβει άλλα χαρακτηριστικά.

4. Δεν αρκούσε να κατεβούμε στις εκλογές σε μια συγκυρία που επέβαλλε μια δράση των κοινωνικών κινημάτων στο χώροτης πολιτικής εκπροσώπησηςέπρεπε επιπλέον να «είμαστε» το είδος οργάνωσης που ενδείκνυται για να αρθρώσει τα δύοσκέλη του διλήμματος που αποτελεί η εκπροσώπηση του μη εκπροσωπήσιμου. Από τη μια πλευράθα έπρεπε να παίζουμε πολύ γερά το χαρτί της εκπροσώπησης, πράγμα που περιλαμβάνει και μια «μηντιακή» ηγεσία· αλλά από την άλληκαι με την ίδια δύναμηήταν απαραίτητο να ποντάρουμε σε μορφές άμεσης και οριζόντιας δημοκρατίαςΤο Podemos ήταν η αρχή μιας λύσης σε αυτό το δίλημμαΜε τη μηντιακή πλευρά του, τους μηχανισμούς της προεκλογικής του εκστρατείας καιτις ομάδες επικοινωνιακής παρέμβασηςστο διαδίκτυο και σε όλους τους διαθέσιμους δημόσιους χώρους, το Podemosάνοιξε μία ρωγμή στο χώρο της αντιπροσώπευσης, σε μηχανές παραγωγής λόγου όπως είναι η τηλεόραση, το ραδιόφωνοκαι τα κοινωνικά δίκτυα. Ο Πάβλο Ιγλέσιας, πριν μπει επικεφαλής στις λίστες Podemosείχε καταλάβει, μαζί με την ομάδατής Tuerka [της τηλεοπτικής του εκπομπής] έναν τόπο στο εσωτερικό του χώρου σχηματισμού της κοινής λογικής πουφαινόταν αδύνατος: έναν τόπο υπέρ της κοινής λογικής των κοινωνικών κινημάτων, και ειδικότερα εκείνου του 80 % του πληθυσμού που, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, υποστηρίζει την 15M ή την PAH. Μέσα από αυτό το ρήγμα έπρεπε να «εισβάλει» στο χώρο της αντιπροσώπευσηςαλλά αυτό που έπρεπε να εισβάλει δεν ήταν το οτιδήποτε· ήταν μια οργάνωση νέου τύπου, ικανή να διατηρεί πάντα μια ανοιχτή διεπαφή με τα κοινωνικά κινήματα και τους απλούς ανθρώπους.

5. Η οργάνωση και επέκταση μιας νέας μορφής οργάνωσης, των «κύκλων»σε μεγάλο βαθμό με την υποστήριξη και την καθολική αφοσίωση ενός μικρού μαχητικού κόμματος, της Izquierda Anticapitalista, ήταν το δεύτερο συστατικό της παράδοξης φόρμουλας του Podemos. Οι «κύκλοι», αυθεντικές ανοιχτές συνελεύσειςήταν ο χώρος όπου καταρτίστηκαν οι εκλογικές λίστες και το πρόγραμμααλλά θα συνεχίσουν να υπάρχουν και πέρα ​​από τις προεκλογικές περιόδους ως όργανα συμμετοχής και κοινωνικής δράσηςΚαθένας από τους 400 κύκλους είναι το ισοδύναμο μιας τοπικής συνέλευσηςτης 15Mαλλά με την ιδιαιτερότητα ότι αυτή τη φορά το κοινωνικό κίνημα δημιουργεί τα μέσα που του χρειάζονται για να αναδυθεί στο πεδίο της εκπροσώπησης, να το καταλάβει. Οι πέντε υπέροχοι ευρωβουλευτές μας είναι η αρχή μιας απαραίτητης μακράς πορείας προς τους θεσμούς που θα σημαδεύεται από παρατεταμένες καταλήψεις: σύντομα ακολουθούν δημοτικές, βουλευτικές και περιφερειακές εκλογέςΣτον καθένα από αυτούς τους χώρουςτο λαϊκό κίνημαέχει μια παρουσίαόχι για να υποκαταστήσει τις πολιτικές και κοινωνικές δράσεις των κοινωνικών πλειοψηφιώναλλά για να την ενισχύσεινα την απελευθερώσει από την καταστολή και να προωθήσει τους στόχους της.

6Όλα αυτά θα ήταν, και θα είναι, απολύτως αδύνατα με ένα κλασικό κόμμα της αριστεράςΤο κόμμαως θεσμική μορφή,είναι από κάθε άποψη ένας ιδεολογικός και πολιτικός μηχανισμός του κράτους (Αλτουσέρ). Ακόμη και όταν ασκεί λειτουργίες εκπροσώπησης όσων υπόκεινται στην εκμετάλλευση και την καταπίεσηένα κόμμα δεν παύει να είναι μέρος ενός «πολιτικού παιχνιδιού» που αναπαράγει και νομιμοποιεί τις υπάρχουσες κοινωνικές σχέσειςΓια να το αποφύγουμε αυτό και να δημιουργήσουμε μια γνήσια διαδικασία κατάληψης των θεσμών, και της εκπροσώπησης εν γένει, από τα κοινωνικά κινήματα και τους απλούς πολίτεςοι «εκπρόσωποι» είναι απαραίτητο όχι να εκπροσωπούν, αλλά να ενεργούνεντός των θεσμών ως παρακολούθημα της κοινωνικής πλειοψηφίας που αντιστέκεταιΗ άρθρωση «κύκλων» καιιδεολογικο-αντιπροσωπευτικών μηχανισμών σε ανταγωνισμό με εκείνους του κράτους και των κυρίαρχων κοινωνικώνομάδων επιτρέπει την αποτελεσματική εξουδετέρωση των λειτουργιών καταστολής και αναπαραγωγής της κοινωνικής τάξης που ασκεί η εκπροσώπηση.

7Η οικοδόμηση του Podemos ως ενός κοινωνικού και πολιτικού κινήματος νέου τύπου βασίζεται όχι μόνο στην ανατροπήτων κλασικών μορφών οργάνωσηςαλλά και σε μια τολμηρή διάσχιση του κυρίαρχου ιδεολογικού χώρουΣε αντίθεση μετις κλασικές μαρξιστικές οργανώσεις που πιστεύουν ότι είναι προικισμένες με την αλήθεια, μια ορισμένη «άλγεβρα της επανάστασης», στην οποία βασίζουν την πολιτική τους δράσητο Podemos εκκινεί από την υφιστάμενη κοινή λογική και παρεμβαίνει σε αυτήν. Δεν τίθεται εδώ ζήτημα να επιβάλουμε στο κοινωνικό σώμα ένα συγκεκριμένο μοντέλο βασισμένοσε μια υποτιθέμενη αλήθεια που κατέχουν ορισμένα άτομα, οι ηγέτες, οι οποίοι υποτίθεται ότι γνωρίζουναλλά, ξεκινώντας από τη φαντασία, την ιδεολογία, τον ίδιο το χώρο της υποταγμένης και παθητικής ύπαρξής μαςνα φθάσουμεσε μια σειρά από κοινές έννοιες ικανές να διαμορφώσουν σε όλους έναν κοινό νου, να παράγουν μέσα μας τα υποκείμεναμιας αποτελεσματικής διαδικασίας απελευθέρωσηςΗ ηγεμονία δεν κατακτάται μέσα από την επιβολή μιας υποτιθέμενηςαλήθειαςαλλά μέσα από μια δουλειά παρέμβασης στον κόσμο των ανθρώπινων όντων που υπάρχουν πραγματικά· ο οποίος είναι ένας κόσμος κυριαρχημένος από την ιδεολογία. Όπως μας δίδαξαν o Σπινόζα και ο Φρόιντκαθώς και ο Μαρξστις πιο διαυγείς στιγμές του καιφυσικάο Αντόνιο Γκράμσι ή ο αγαπημένος μου δάσκαλος Λουί Αλτουσέρ, η ιδεολογίαδεν είναι ένα «σφάλμα», αλλά ο κόσμος στον οποίο ζούμε, και δεν θα βγάλουμε τίποτε αν προσπαθήσουμε να τουδιδάξουμε –ή να του επιβάλουμε- την «αλήθεια». Η τραγωδία της μαρξιστικής αριστεράς ήταν ότι δεν μπόρεσε ποτέ τηςνα κάνει έστω μία επανάσταση, και ότι πάντοτε θαύμαζε επαναστάσεις που έκαναν άλλοιοι ετερόδοξοι του μαρξισμού.Ούτε στην Κούβαούτε στη Βενεζουέλαούτε στην Κίναούτε στην ίδια τη Ρωσία έγινε επανάσταση κατ' εφαρμογή της αλήθειας του μαρξισμούΑντιθέτωςόπως έλεγε ο Γκράμσι σε ένα διάσημο άρθροη επανάσταση στη Ρωσίακαι σε όλες τις άλλες χώρεςέγινε «ενάντια στο Κεφάλαιο». Γενικώςμια πολιτική δεν βασίζεταιούτε μπορεί να βασίζεται στηναλήθειαεφόσον η συγκρότηση των πολιτικών υποκειμενικοτήτων δεν είναι το αποτέλεσμα επιστημονικής διαδικασίας,αλλά ιδεολογικού μετασχηματισμού, ενός μετασχηματισμού του χώρου της φαντασίαςΌποτε επιχειρεί κάποιος να κάνειπολιτικές στο όνομα της αλήθειας, αυτό, όταν μεν έχει στη διάθεσή του έναν κρατικό μηχανισμό οδηγεί σε τρομοκρατία(σταλινισμός), ενώ όταν δεν έχει, γεννά διάφορα «μαγαζάκια» που το καθένα κατέχει την δική του «αλήθεια», και άρατην πολιτική αφλογιστία που χαρακτήριζε ιστορικά πολλές ομάδες του αριστερισμού,  είτε τροτσκιστικές είτε μαοϊκές.

8. Το μεγαλείο τού Podemos συνίσταται στο ότι απέφυγε τη διπλή ιστορική παγίδα στην οποία έπεφτε και συνεχίζει να πέφτει η αριστερά: τη μορφή «κόμμα» και την πολιτική αλήθεια, κληρονόμο του «επιστημονικού σοσιαλισμού». Το Podemos βγαίνει έτσι από τα καλούπια της αριστεράς για να συγκροτήσει μια πραγματική ηγεμονία των κοινωνικώνπλειοψηφιών και των κοινωνικών κινημάτωνΗ κατανοητή γλώσσα τουταυτόχρονα προσιτή και αληθήςσυγκροτεί, με βάση τη φαντασία και την ιδεολογία, τις κοινές έννοιες μιας συντακτικής διαδικασίας που έχει τεθεί σε κίνησηΗ αριστερήταυτότητα, μια ταυτότητα φαντασιακή που οδηγεί στην ανικανότητα, έχει εκτοπισθεί από μια επίμονη δουλειά διαμόρφωσης της ηγεμονίας μέσα στην υπαρκτή κοινωνίαη οποία δεν είναι αριστερή ούτε, ακόμη λιγότερο, μετέχει στιςυποτιθέμενες «μαρξιστικές» αλήθειεςαλλά διαφωνεί με τις εξώσειςτις συνέπειες του αθέμιτου χρέουςτη λεηλασίατην εξαθλίωσητην πολιτικο-οικονομική κάστα, και απαιτεί δημοκρατίαΠολλά μένουν ακόμη να γίνουν ώστε το Podemos ναγίνει η πολεμική μηχανή που χρειαζόμαστε ενάντια στην κυρίαρχη κάστα, αλλά τα θεμέλια έχουν πλέον τεθείπρέπει να αναπτύξουμε και να ενισχύσουμε το οικοδόμημα.

Μετάφραση: Άκης Γαβριηλίδης, με τη συνεργασία τού General Intellect



[1] Σημειώνουμε εδώ ότι ο όρος representación που χρησιμοποιείται εδώ –όπως και τα ανάλογά του στις λοιπές λατινογενείς γλώσσες- σημαίνει ταυτόχρονα εκπροσώπηση όσο και (ανα)παράσταση.
[2] Plataforma de Afectados por la Hipoteca –κίνημα ενάντια στις εξώσεις και τις κατασχέσεις σπιτιών από τις τράπεζες.
[3] Marea Ciudadana [Πλημμύρα πολιτών] – μία πρωτότυπη μορφή διαδηλώσεων και κινητοποιήσεων που αναπτύχθηκε στις πόλεις της Ισπανίας τα τελευταία χρόνια.

No comments:

Post a Comment

Cheers for bothering to say something