ΑΠΟ ΟΛΑ ΕΧΕΙ Ο ΜΠΑΧΤΣΕΣ (του WeathermanTom)

Ή ο καλός ο μύλος όλα τα αλέθει

Ή η Λεπίδα του Όκκαμ

Ή Ιδεολογία και Πολιτική

Ξεκινώντας από τα βασικά, ας επιχειρήσω πρώτα να δώσω έναν ορισμό για το τι είναι ιδεολογία, βασισμένος σε μια πολύ απλή αναζήτηση που έκανα στο ίντερνετ. Ιδεολογία λοιπόν μπορεί να θεωρηθεί ένας κώδικας αντιμετώπισης της πραγματικότητας, ή ένα σύνολο ιδεών που προτείνει μια κοινωνική τάξη για τη λειτουργία του συνόλου της κοινωνίας. Η ιδεολογία είναι επί της ουσίας αφηρημένες έννοιες που αναζητούν εφαρμογή στην καθημερινότητα και γι’ αυτό χρησιμοποιούνται και στην πολιτική. Ενδιαφέρον έχει επίσης και το γεγονός ότι όταν τα περισσότερα μέλη μιας κοινωνίας σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο ή ξεχνούν ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι θεώρησης της πραγματικότητας, τότε κάνουμε λόγο για ηγεμονία, όπως έγραψε ο Αντόνιο Γκράμσι (ο σύνδεσμος για όσους θέλουν να μάθουν ποιος είναι αυτός).

Ωραία όλα αυτά αν και ίσως υπερβολικά θεωρητικά για κάποιους συμπολίτες μου. Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα όμως; Με ακόμη μια απλή αναζήτηση στο ίντερνετ, βρήκα ότι υπάρχουν τουλάχιστον 400 ιδεολογίες αυτήν τη στιγμή - καταγεγραμμένες - οι οποίες αναζητούν εφαρμογή στην πολιτική. Αυτό σημαίνει, πρακτικά, ότι δεν υπάρχει μια μόνο θεώρηση για το πώς πρέπει να λειτουργεί μια κοινωνία, αλλά πάρα πολλές.

Θα συμφωνήσω με όσους υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος χρειάζεται κάποιο σημείο αναφοράς στη ζωή του, είτε αυτό λέγεται θρησκεία, είτε πολιτική ιδεολογία, είτε οικογένεια, είτε φίλοι, είτε χρήμα, τελοσπάντων οτιδήποτε αποτελεί για κάποιον σημείο αναφοράς. Έχοντας όμως ασχοληθεί σε θεωρητικό επίπεδο με διάφορα μοντέλα πολιτικής διοίκησης, έστω σε επίπεδο ευρωπαϊκό, θα αντικρούσω την εφαρμοσιμότητα της ιδεολογίας στην πολιτική, τουλάχιστον σε επίπεδο οικονομικής διαχείρισης.

Σαφώς σε ό,τι αφορά τη λειτουργία της κοινωνίας πρέπει να υπάρχουν κάποιες κατευθυντήριες γραμμές που να μας οδηγούν στο δρόμο της αναγνώρισης της ισότητας όλων απέναντι στο νόμο, της αναγνώρισης της διαφορετικότητας, της προώθησης της σωστής παιδείας, του σεβασμού στον άνθρωπο, στα ζώα και το περιβάλλον, του δικαιώματος της ανεξιθρησκίας και πάει λέγοντας. Για την εύρυθμη και δημοκρατική λειτουργία μιας κοινωνίας, αυτά είναι απαραίτητα, όπως και πολλά άλλα που δεν αναφέρω τώρα.

Η πραγματική μάχη όμως δίνεται όχι τόσο για αυτές τις αξίες (αν και θα έπρεπε), αλλά στο πεδίο της οικονομίας. Εκεί είναι που γίνεται το έλα να δεις, γιατί η οικονομία είναι αυτή που καθορίζει τον τρόπο ζωής των περισσότερων από εμάς. Κατ’ αρχάς κάθε χώρα είναι διαφορετική, όπως και κάθε κοινωνία. Δε βασιζόμαστε όλοι στη γεωργία, ή όλοι στην αυτοκινητοβιομηχανία, ή στον τουρισμό κλπ. Επίσης, δε ζούμε όλοι σε παραθαλάσσιες περιοχές, ή μόνο σε ορεινές περιοχές, ή σε κοιλάδες. Η επαγγελματική δραστηριότητα σε παρεμφερείς τομείς δεν είναι το ίδιο αναπτυγμένη παντού στη χώρα. Αλλιώς δουλεύει ένα βιβλιοπωλείο στη Θεσσαλονίκη, αλλιώς στην Κοζάνη, αλλιώς στη Δράμα. Το έδαφος - κυριολεκτικά και μεταφορικά - δεν είναι το ίδιο σε ολόκληρη τη χώρα. Μια οικονομική ιδεολογία λοιπόν, τι έρχεται και κάνει; Έρχεται με τις αρχές της και λέει θα εφαρμόσουμε αυτό ή αυτό το μοντέλο ανάπτυξης της οικονομίας (και ό,τι αυτό συνεπάγεται για το ασφαλιστικό, τα εργασιακά και τη φορολογία) και θα είναι το ίδιο για όλους γιατί είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στο νόμο, χωρίς όμως να λαμβάνει υπ’ όψιν τις ιδιαιτερότητες του κάθε τόπου. Έλα όμως που ναι μεν, θεωρητικά, είμαστε όλοι ίσοι, αλλά και από την άλλη δεν είμαστε όλοι το ίδιο.

Ακόμα και στην οικονομία δηλαδή, στην πραγματικότητα, δεν εφαρμόζεται καμία οικονομική θεωρία, κανένα μοντέλο, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Είμαστε του «βλέπουμε και κάνουμε», και ακόμα χειρότερα, του «ας έρθει η ώρα του προβλήματος, και τότε θα δούμε τι θα κάνουμε». Και έτσι δεν ξέρουμε τι μας ξημερώνει και κάθε μήνα πληρώνουμε άλλα ποσά για τα φάρμακά μας και κάθε χρόνο δεν ξέρουμε τι θα πληρώσουμε στην εφορία. Ούτε καν προϋπολογισμό μπορούμε να κάνουμε.

Είμαστε δηλαδή σε κακή κατάσταση αναφορικά με τη διαχείριση της χώρας σε εθνικό και κατ’ επέκταση σε τοπικό επίπεδο. Αυτό συμβαίνει, γιατί οι ανάγκες του κάθε τόπου ξεχωριστά προσδιορίστηκαν/προσδιορίζονται με τρόπο ενιαίο από την ιδεολογία κάποιου Δεξιού, κάποιου Σοσιαλιστή, ή κάποιου Σοσιαλδημοκράτη, ή Τριτοδρομιστή, ή κάποιου Νεοφιλελεύθερου (προσοχή έχει τεράστια διαφορά ο νέο-φιλελευθερισμός από το φιλελευθερισμό) που παίρνει αποφάσεις κεντρικά και τις θέλει να είναι εφαρμόσιμες πανεθνικά. Ε, λυπάμαι, αυτά δε γίνονται και δεν είναι σοβαρά πράγματα. Αυτό λέγεται σφάλμα μεγέθους και είναι από τα πρώτα πράγματα που μαθαίνουμε στην Πολιτική Οικονομία.

Τι λείπει από τον τόπο μας επομένως; Η κοινή λογική και ο μακροπρόθεσμος στρατηγικός σχεδιασμός. Γι’ αυτό είμαστε του τσάτρα-πάτρα και του δε βαριέσαι και του έχει ο θεός, και εκεί που περνάμε ένα οικονομικό μέτρο, την επόμενη το αλλάζουμε γιατί δε δουλεύει και εκεί που κατασκευάζουμε πεζοδρόμια αναγκαζόμαστε να τα ξηλώσουμε γιατί δεν πληρούν προδιαγραφές. Δύο πολύ απλά παραδείγματα της καθημερινότητας.

Και τι να κάνουμε δηλαδή, πολύ εύστοχα θα παρατηρήσει κάποιος. Επειδή λοιπόν έχω και εγώ τις ιδέες μου, λέω να κάτσουμε να κάνουμε ένα πάου-άου σαν τους Ινδιάνους, να δούμε τι έχουμε στα χέρια μας, τι θέλουμε να κάνουμε και πώς να ζούμε για τα επόμενα πχ 20 - 30 χρόνια και να πράξουμε αναλόγως. Να αφήσουμε την κυβέρνησή μας να μας δώσει κατευθυντήριες γραμμές για τη σωστή λειτουργία της κοινωνίας μας και να τις προσαρμόσουμε στις ανάγκες των μικρο-κοινωνιών μας. Χωρίς δύσκαμπτα ιδεολογικά κωλύματα. Το ξέρω ότι είναι κάπως απλοϊκά αυτά που λέω, όμως μήπως τελικά έτσι θα έπρεπε να είναι τα πράγματα; Δεν ξέρω, λέω…

Οι πολιτικές ιδεολογίες, εν κατακλείδι, μου θυμίζουν κάπως τη θρησκεία: αναγνωρίζεται η ύπαρξη μιας παγκόσμιας ή συμπαντικής αλήθειας, αλλά οι τρόποι προσέγγισής της διαφέρουν από ελάχιστα μέχρι ριζοσπαστικά. Δηλαδή, μη στεναχωριέστε, υπάρχουν περίπου 400 πολιτικές ιδεολογίες καταγεγραμμένες, περίπου 4500 θρησκείες και γύρω στις 3000 αναγνωρισμένες θεϊκές οντότητες, όμως μόνο οι δικές σας ιδέες, η δική σας θρησκεία και ο δικός σας θεός είναι τα σωστά.