THOUGHT FOR FOOD: ΦΡΙΝΤΑ ΚΑΛΟ, η μονόφρυδη

Πριν από 107 χρόνια, στις 6 Ιουλίου του 1907 γεννήθηκε στο Κογιοακάν του Μέξικο Σίτι η Φρίντα Κάλο (Magdalena Carmen Frieda Kahlo y Calderon). Ποια είναι αυτή; Μα, το διασημότερο γυναικείο φρύδι στην ιστορία της ζωγραφικής! Αν δεν υπήρχε το μουστάκι του Νταλί θα λέγαμε και το διασημότερο (γυναικείο) μουστάκι...

Η Φρίντα Κάλο είναι γνωστή κυρίως για τις αυτοπροσωπογραφίες της, αλλά και για τον πόνο και το πάθος που εξέφραζε μέσα από τη δουλειά της, χρησιμοποιώντας έντονα και ζωντανά και χρώματα. Στην πατρίδα της τη θεωρούν ως εκπρόσωπο έκφρασης της ιθαγενούς παράδοσης, και οι φεμινιστές/φεμινίστριες την εξυμνούν για την ειλικρινή απεικόνιση της γυναικείας εμπειρίας και μορφής.

Επειδή στην ζωγραφική της φιγουράριζε πολύ η Μεξικάνικη και η Αμερινδιάνικη κουλτούρα, την χαρατκτήρισαν ως Αρτ Ναΐφ ή παραδοσιακή τέχνη. Κάποιοι την χαρακτήρισαν και υπερρεαλιστική, με τον χαρακτηρισμό "κορδέλα τυλιγμένη σε βόμβα", αναφερόμενοι στην ίδια την Κάλο. Η Κάλο ζωγράφιζε συχνά αυτοπροσωπογραφίες επειδή, όπως ισχυριζόταν, ήταν το αντικείμενο που κατείχε καλύτερα, καθώς πολύ συχνά έμενε μόνη. Σε αυτά τα έργα αποτύπωσε επίσης και τα προβλήματα υγείας που είχε από κάποιο ατύχημα στην εφηβική της ηλικία. Στα 20 περίπου χρόνια καλλιτεχνικής δραστηριότητας δημιούργησε περίπου 200 πίνακες, ζωγραφιές και σκίτσα. Από τους 143 πίνακες, οι 55 ήταν αυτοπροσωπογραφίες.

Δεν ήταν στα σχέδια της από μικρή να γίνει καλλιτέχνις. Επιβίωσε από πολιομυελίτιδα και στα 18 της μπήκε στο νοσοκομείο με σπασίματα και ραγίσματα σε όλο της το σώμα από ένα ατύχημα με λεωφορείο. Έπειτα από έναν χρόνο παραμονής στο νοσοκομείο και 30 επεμβάσεις, την περίοδο της ανάρρωσής της ξεκίνησε να ζωγραφίζει. Οι πίνακές της, κυρίως αυτοπροσωπογραφίες με τα έντονα χρώματα της Μεξικάνικης παράδοσης ήταν σκόπιμα αφελώς ζωγραφισμένοι. Στα 22 της παντρεύτηκε με τον κατά 20 χρόνια μεγαλύτερό της τοιχογράφο Ντιέγκο Ριβέρα, μια σχέση που άντεξε απιστίες, επαγγελματική πίεση, διαζύγιο, νέο γάμο, αμφιφυλοφιλικές τάσεις της Κάλο, την κακή της υγεία και τη στειρότητά της. Η ίδια περιέγραψε τον Ριβέρα ως το δεύτερο ατύχημα από το οποίο επιβίωσε.

"Δύο Φρίντες", 1939

Η ίδια αρνήθηκε το χαρακτηρισμό υπερρεαλίστρια αν και σύναψε φιλία με τον Αντρε Μπρετόν, την εξέχουσα αυτή μορφή του υπερρεαλισμού. Μέσω της φιλίας αυτής μετακόμισε για ένα διάστημα στο Παρίσι, που αλλού, όπου παρουσίασε και τα έργα της. Γνώρισε τον Πάμπλο Πικάσο και την ίδια χρονιά (1939) δημιούργησε το διασημότερο ίσως αυτοπορτραίτο της το "Δύο Φρίντες", την αγαπητή Φρίντα και τη μη αγαπητή Φρίντα, όπως εικάζεται ότι ισχύει.

H Κάλο και ο άντρας της είχαν και έντονη παρουσία στο Μεξικάνικο Κομμουνιστικό Κόμμα και η Κάλο μισθώθηκε από την Μεξικάνικη Κυβέρνηση το 1941 για να κάνει τα πορτραίτα 5 διάσημων Μεξικάνων γυναικών, κάτι που λόγω προσωπικών προβλημάτων δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει. Πριν από αυτό έκθεσε έργα της στη Νέα Υόρκη, μετά την οποία της ζητήθηκε να κάνει τουλάχιστον δύο πίνακες κατά παραγγελία. Ένα από αυτά ήταν ένα αφιέρωμα για την ηθοποιό Dorothy Hale, φίλη και της Κάλο, που αυτοκτόνησε πηδώντας στο κενό. Ο πίνακας προοριζόταν για δώρο στη μητέρα της, η οποία σοκαρίστηκε από το αποτέλεσμα. Το 1944, αφού είχε απελπιστεί από την επιδείνωση της υγείας της, απανωτές θεραπείες και βοηθήματα για να στηρίζει το σώμα και την πλάτη της, δημιούργησε ένα ακόμη πασίγνωστο έργο της, τη "Σπασμένη Κολόνα", που δεν είναι παρά ο εαυτός της στο βίωμά της του πόνου και της αρρώστιας.

Φρίντα Κάλο και Ντιέγκο Ριβέρα

Το 1953 έκανε και την πρώτη της σόλο έκθεση στο Μεξικό. Αν και η ίδια ήταν κλινήρης, παρευρέθηκε σε ειδικό κρεβάτι όπου συνομίλησε με τον κόσμο. Ένα χρόνο αργότερα όμως, το 1954, αναγκάστηκαν να της ακρωτηριάσουν το πόδι για να αποφευχθεί η γάγγραινα. Αυτό ήταν και το τελειωτικό χτύπημα για την Φρίντα Κάλο, η οποία έπεσε σε κατάθλιψη. Ζήτησε να αποτεφρωθεί όταν πεθάνει και να μη γυρίσει ποτέ πίσω στον κόσμο. Η επίσημη αιτία θανάτου το της (13 Ιουλίου 1954, 47 ετών) ήταν πνευμονική εμβολή, όμως εικάζεται ότι ίσως να ήταν και αυτοκτονία. Ποτέ δεν έγινε αυτοψία.

Πέρα από την ένταξή της στο Λούβρο τη δεκαετία του 1930, η Φρίντα Κάλο ήταν κατά κόσμο γνωστή ως η γυναίκα του Ντιέγκο Ριβέρα, μέχρι και τη δεκαετία του 1970 και 1980. Τότε με το νέο κίνημα του νεομεξικανισμού και άλλους παράγοντες, έγινε γνωστή και η ίδια και τα έργα της, παγκοσμίως.