Όχι άλλες Νεοφιλελεύθερες Πολιτικές, του Weatherman Tom

Μια άποψη που ακούγεται γενικά από διάφορες πλευρές στις μέρες μας είναι ότι φτάσαμε εδώ που φτάσαμε λόγω νεοφιλελεύθερων πολιτικών επιλογών και οικονομικών μοντέλων. Κάποτε είχα παρασυρθεί από τη ρητορική αυτή. Αν αναλογιστούμε το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε, όπου οι ιδιωτικές πρακτικές και πρωτοβουλίες, κυρίως μέσω επενδύσεων μεγάλων χωρών σε μικρότερες και τις εγγενείς αδικίες του συστήματος της κερδοσκοπίας εις βάρος απεγνωσμένου εργατικού δυναμικού και τις όποιες επιβαρύνσεις στο φυσικό περιβάλλον, είναι λογικό κάποιος να θεωρεί ότι είμαστε θύματα μιας παγκοσμιοποιημένης νεοφιλελεύθερης νοοτροπίας. Και όταν η χώρα μας "αυτο-θυματοποιείται" πως παρασύρθηκε και αυτή σε αυτόν το χορό, είναι επίσης λογικό να να κατηγορούμε τις πολιτικές αυτές.

Σήμερα όμως αναρωτιέμαι: που ακριβώς είναι όλες αυτές οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές; Που εντοπίζονται στην -ελληνική τουλάχιστον- κοινωνία και άλλες τέτοιες απορίες.

Αν έχω καταλάβει σωστά, νεοφιλελεύθερη πολιτική και οικονομία σημαίνει μικρό κράτος και άρα ελάχιστη έως και μηδενική παρέμβαση στην οικονομική δραστηριότητα.

Λογικά θα σημαίνει και μικρός δημόσιος τομέας, δηλαδή λιγότερα υπουργεία, λιγότεροι δημόσιοι υπάλληλοι, ενδεχομένως και απολύσεις τους, όπως πράγματι είδαμε να γίνονται τα τελευταία χρόνια. Να κάτι που συμβαδίζει με το νεοφιλελευθερισμό.

Λογικά θα σημαίνει και πληθώρα επιλογών για παροχή ενέργειας σε σπίτια και επιχειρήσεις.

Φαντάζομαι πως, λογικά, θα σημαίνει ότι δε θα υπάρχει και συνδικαλισμός, πράγμα από τη μία όχι καλό (ποιος θα διασφαλίζει τα δικαιώματα και κεκτημένα των εργαζομένων;), αλλά όχι και κακό (ιδιαίτερα όταν τα συνδικάτα αποτελούν όργανα κομμάτων και κυβερνητικών ή μη παραγόντων). Ωστόσο, βλέπω συνδικαλιστικούς φορείς σχεδόν παντού (άλλοι πράγματι χρήσιμοι και άλλοι προσχηματικοί).

Λογικά θα σημαίνει ελευθερία ιδιωτικής πρωτοβουλίας, φαινόμενο που γενικά απαντάται στην κοινωνία μας. Όντως, ο καθένας μας μπορεί, όποτε το επιθυμεί, να ξεκινήσει τη δική του επιχείρηση. Σε ένα νεοφιλελεύθερο καθεστώς με μικρό κράτος, επομένως, ένας επιχειρηματίας θα έχει την ελευθερία επιλογής ασφαλιστικού φορέα (δημόσιου ή ιδιωτικού, με εισφορές που ανταποκρίνονται στην πραγματική του οικονομική ικανότητα), απλοποιημένες διαδικασίες σύστασης και λειτουργίας της επιχείρησής του, θα έχει πλήρη επίγνωση της φορολογίας εισοδήματός του σε ετήσια βάση, και θα υπάρχουν κίνητρα για επιχειρείν γενικότερα. Έτσι, θεωρητικά τουλάχιστον, θα υπάρχουν περισσότερες θέσεις εργασίας, θα κυκλοφορεί περισσότερο ρευστό στην αγορά και από τους επιχειρηματίες που δε θα επιβαρύνονται με υπέρογκες φορολογικές και ασφαλιστικές εισφορές (θα μπορούν για παράδειγμα να βελτιώνουν τις υπηρεσίες τους, να επενδύουν στην επιχείρηση τους κλπ), αλλά και από τους εργαζόμενους οι οποίοι, θεωρητικά (αν και χωρίς εγγυήσεις για τη διαφύλαξη της θέσης τους, αφού θα είμαστε σε νεοφιλελεύθερο καθεστώς όπου οργιάζει η ιδιωτική πρωτοβουλία) θα έχουν εισόδημα να διαχέουν στην αγορά. Με ένα τουλάχιστον λογικότερο φορολογικό σύστημα και ένα φυσιολογικό καθεστώς ΦΠΑ, τα έσοδα του κράτους θα αυξάνονται χωρίς να είναι αναγκαίες οι περικοπές και οι πολιτικές λιτότητας. Όσο για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, αυτή θα επαφίεται στην κρίση της αγοράς και τους κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης.

[Όλα αυτά ισχύουν σε μεγάλο βαθμό στην κοινωνία μας, μέχρι να αποφασίσει κάποιος να ξεκινήσει την επιχείρησή του. Εκεί βιώνει τον προσωπικό γραφειοκρατικό του Γολγοθά και πολλές φορές κλείνει πριν καν ανοίξει.]

Κανείς, βεβαίως, και σε κανένα σύστημα, δεν μπορεί να εγγυηθεί για την αρτιότητα, την ακεραιότητα και τη φερεγγυότητα του ίδιου του ατόμου, ούτε φυσικά και να παρέχει εγγυήσεις κατά της όποιας ασυδοσίας και κερδοσκοπίας. Και επαναλαμβάνω, αυτό ισχύει για ΟΛΑ τα συστήματα.

Και ιδού η απορία μου: που υπάρχουν όλα αυτά στη χώρα μας; Που είναι αυτές οι πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί και μας έχουν καταστρέψει; Οι μόνες νεοφιλελεύθερες πολιτικές που έχω δει είναι οι (άδικες ενίοτε) απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων και η απελευθέρωση στον τομέα της τηλεφωνίας, όπου δεν είναι πλέον ο ΟΤΕ μονοπώλιο. Εδώ βλέπω έναν μονίμως δυσαρεστημένο δημόσιο τομέα, έναν βαλλόμενο ιδιωτικό τομέα και μια αγορά που στενάζει. Βλέπω ένα ασφαλιστικό σύστημα σαφώς μη ανταποδοτικό και βάναυσο. Βλέπω παντού φόρους και τέλη, για τα σπίτια μας, τις κληρονομιές μας, τις δουλειές μας, τα αυτοκίνητά μας. Βλέπω ένα παράλογο και άδικο φορολογικό σύστημα, παραλογισμούς στο ΦΠΑ (για παράδειγμα κρέατα με ή χωρίς μπαχαρικά..), βλέπω παράλογες αναδρομικές φορολογικές πολιτικές (για παράδειγμα αύξηση προκαταβολής φόρου αναδρομικά για επιχειρήσεις), βλέπω ασύμφορες συνθήκες για επιχειρείν και κανένα πρόσφορο έδαφος για επενδύσεις. Βλέπω απέραντη γραφειοκρατία και καθεστώς ατιμωρησίας. Με λίγα λόγια βλέπω ένα κράτος που επιτίθεται στους πάντες, δημόσιους και ιδιωτικούς, που είναι τερατωδών διαστάσεων και δαιδαλωδών δομών. 

Μια συμπληρωματική απορία μου είναι αν όλοι αυτοί οι επικριτές του νεοφιλελεύθερου συστήματος έχουν προσπαθήσει ποτέ να ξεκινήσουν μια δική τους επιχείρηση, και αν ναι, πόσες φορές βρέθηκαν σε μια μέγγενη τερατο-κρατικών διαστάσεων που δεν τους επέτρεψε να κάνουν το ένα ή το άλλο στην επιχείρησή τους ή που θα έπρεπε να πληρώσουν το τάδε ποσό για τη δείνα προσθήκη (και όποιος κατάλαβε κατάλαβε εδώ).

Δεν ξέρω πως θα είναι πραγματικά ένα νεοφιλελεύθερο σύστημα, δεν το έχω ζήσει ποτέ (αν και για να είμαι ειλικρινής μπορώ να έχω κάποια ιδέα, υπάρχουν αναφορές ιστορικές αλλά και σύγχρονες σε παγκόσμιο επίπεδο, και ναι, γνωρίζω για τις αδικίες που μπορεί να δημιουργήσει - πάντα λόγω ατομικής ασυδοσίας και κερδοσκοπικών τακτικών). Δεν παίρνω θέση υπέρ του ενός ή του άλλου συστήματος, όμως προς το παρόν ένα κράτος - του οποιουδήποτε πολιτικού σχηματισμού, που δεν ήταν και πολλοί στην Ελλάδα - που στραγγίζει πάνω από το μισό μου εισόδημα σε ετήσια βάση και ως αντάλλαγμα δε μου προσφέρει τίποτα, ούτε καν υποδομές, δε μου εμπνέει καμία εμπιστοσύνη.

Ωστόσο, μπορώ να απαντήσω στην αρχική μου ερώτηση: σίγουρα δεν είναι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που μας έφτασαν εδώ που είμαστε. Αυτό που μας έφερε εδώ είναι το πελατειακό κράτος. Εξ'ορισμού, αυτό δεν είναι νεοφιλελεύθερο.